کاربرد بنچ مارکینگ در کسب و کارها یکی از ابزارهای مهم برای دستیابی به بهبود و بهره‌وری سازمانی است. منظور از بنچ‌مارکینگ یک فرایند سیستماتیک و مستمر برای شناسایی و تحلیل داده‌ها و اجرای بهترین استراتژی‌ها برای افزایش عملکرد سازمان‌ها است. هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی و نظارت بر عملکرد برخی از مزایای بنچ مارک هستند که سازمان‌ها از طریق آن کارایی نهایی خود را بهبود می‌بخشند.قرارگیری در مسیر پیشرفت از طریق مقایسه معیارهای سازمان شما با رقبا و الگوگرفتن از نقاط قوت آنان دو مورد از موارد تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها هستند.
با این ابزار مهم می‌توان هزینه‌های کلی سازمان را کاهش و سود را افزایش داد. همچنین ایجاد مشتریان ثابت و وفادار از دیگر مزایای بنچ‌مارکینگ هستند. در این مقاله از وب‌سایت دکتر علی ناصرحجتی نقش بنچ مارکینگ در کسب و کارها را بررسی می‌کنیم.
بنچ مارکینگ چیست؟
واژه Benchmarking در معنای لغوی به معنای الگوبرداری و محک زدن است. همچنین بنچ‌مارک معیاری است که سایر موارد نسبت به آن سنجیده می‌شوند. منظور از بنچ مارکینگ در کسب و کارها فرایندی است که هر شرکت، سازمان یا کسب‌وکار با استفاده از آن محصولات، خدمات و عملیات خود را با کسبوکارهای دیگر مقایسه می‌کند.
شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف کسب‌وکار برای ماندن در میدان رقابت و کسب بالاترین میزان بهره‌وری باید بازار هدف و رقبا را شناخته و عملکرد خود را با آن‌ها مقایسه کنند. این کار ازطریق بنچ‌مارکینگ میسر می‌شود. از طریق این فرایند مهم کیفیت استراتژی‌ها، خدمات، برنامه‌ها، محصولات و سیاست‌های تدوین شده کسب‌وکار شما ارزیابی شده و روشی مؤثر برای پیشرفت در دنیای تجارت است.
شرکت‌ها با استفاده از بنچ مارکینگ در کسب و کارها و مقایسه عملکرد خود با شرکت‌های رقیب سطح رقابت خود را با آن‌ها هماهنگ کرده و عملکردشان را بهبود می‌بخشند. همچنین تقویت زمینه رقابتی، استفاده از ایده‌های خلاقانه و درنهایت پیروزی در میدان رقابت و کسب سهم بازار هدف برخی از مهم‌ترین مزایای بنچ مارک هستند.
بنچ مارکینگ در کسب و کارها
یکی از تکنیک‌های بهبود کسب و کار و حفظ بازار هدف بنچ‌مارکینگ است. هدف اصلی بنچ‌مارکینگ کسب موقعیت بهتر در بازار هدف و پیشی گرفتن از رقبا است. مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها با استفاده از بنچ مارکینگ در کسب و کارها، عملکرد و میزان پیشرفت خود را ارزیابی می‌کنند. سپس با تدوین استراتژی‌های راهبردی و عملی برای بهبود عملکرد و کیفیت سازمان خود تلاش می‌کنند.
مدیران و صاحبان کسب‌وکار در این فرایند میزان موفقیت شرکت یا سازمان خود را با شرکت‌ها و سازمان‌های رقیب و موفق‌تر از خود ارزیابی می‌کنند. با این مقایسه و سنجش نقاط قوت رقبا، نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و با الگوگرفتن از آن‌ها یا اجرای استراتژی‌های عملی در مسیر پیشرفت قرار می‌گیرند.
مزایای بنچ مارک
منظور از بنچ مارکینگ در کسب و کارها مقایسه عملکرد سازمان یا کسب‌وکار خود با رقبا و سازمان‌های هم‌راستا است. بنچ‌مارک را می‌توان برای هر عملکرد، محصول، خدمات یا فرایند در کسب‌وکارها یا شرکت‌های مختلف به‌کار گرفت. در این فرایند تمرکز اصلی بر معیارهای مهمی مانند هزینه، کیفیت، زمان، رضایت مشتریان و اثربخشی است تا نقاط ضعف سازمان شما مشخص شود.
بنچ مارکینگ در کسب و کارها فرایندی ارزشمند است که صاحبان کسب‌وکارها از آن برای متمایز شدن در بین رقبا و موفقیت در بازار استفاده می‌کنند. عدم مقایسه عملکرد کسب‌وکار خود با رقبای هم راستا مسیر رشد و پیشرفت را مسدود می‌کند. به دلیل آنکه بدون ارزیابی عملکرد خود با دیگران، نمی‌دانیم در مسیر درست قرار داریم یا راهی اشتباه را در پیش گرفته‌ایم.
از طرف دیگر همیشه هم قرار نیست خود را با رقبایی مقایسه کنیم که در یک صنعت یا حوزه مشغول به فعالیت هستند؛ به‌عنوان مثال شرکت هواپیمایی Southwest با مقایسه عملکرد خود با یک شرکت تولیدی ماشین‌های مسابقه توانست پیشرفت زیادی در یکی از حوزه‌های مهم خود داشته باشد. همچنین مقایسه عملکرد تیم‌های حاضر در سازمان شما نیز نوعی بنچ مارکینگ در کسب و کارها است که نقش مهمی در رسیدن به بازدهی دارد. در این راستا می‌توان به مهم‌ترین مزایای بنچ مارک اشاره کرد که عبارت‌اند از:
- افزایش رقابت‌پذیری
- بهبود نگرش مشتری
- بهبود کارایی و کیفیت محصول، خدمات و…
- تعیین اهداف و عملکرد موردانتظار
- درک دقیق نیازها و علایق مشتریان و افزایش رضایت آنان
- ارزیابی و شناخت کامل رقبا برای پیشی گرفتن از آن‌ها
- شناسایی نقاط ضعف کسب‌وکار، سازمان و تیم‌ها
- بررسی و ارزیابی عملکرد سازمان و مدیریت تغییرات
- شناسایی و اولویت‌بندی بخش‌هایی از کسب‌وکار که نیازمند رشد بیشتر هستند.
بنچ مارکینگ در کسب و کارها؛ انواع بنچ مارکینگ
صاحبان کسبوکارهای موفق برای شناسایی مشکلات موجود در کسب‌وکار خود از بنچ‌مارکینگ استفاده می‌کنند. برای موفقیت در کسب‌وکار این ابزار کارآمد باید بخش جدایی‌ناپذیر کسب‌وکار شما باشد تا بتوانید مزیت رقابت را در بازار کسب کنید. همچنین با به‌کارگیری بنچ مارکینگ در کسب و کارها می‌توانید خط‌مشی‌های مهم برای پیشرفت در بخش‌های مختلف، افزایش رضایت مشتریان، کاهش هزینه و افزایش سود را تدوین و اجرا کنید.
با این کار شاهد تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها خواهید بود. برای رسیدن به این اهداف باید با انواع مدل‌ها و الگوهای بنچ مارکینگ آشنا باشید. مهم‌ترین انواع بنچ‌مارکینگ عبارت‌اند از:
1. بنچ مارکینگ داخلی
این نوع بنچ مارکینگ در سازمان‌های بزرگ و چندملیتی کاربرد زیادی دارد. در بنچ‌مارکینگ داخلی شرکت یا کسب‌وکار موردنظر یکی از معیارهای خود را انتخاب کرده و آن را با معیارهای دیگر موجود در خود مقایسه می‌کند؛ به‌عنوان نمونه شرکت یا سازمان موردنظر عملکرد یکی از بخش‌های موفق خود را با بخش‌های دیگر مقایسه می‌کند. این نوع بنچ مارکینگ در کسب و کارهای کوچک کارایی ندارد؛ زیرا به دلیل تعداد محدود کارکنان، تیم‌ها و واحدها امکان الگوبرداری داخلی وجود ندارد.
2. بنچ مارکینگ جهانی
از این نوع بنچ مارکینگ برای مقایسه سازمان‌ها و شرکت‌های سطح جهان استفاده می‌شود. یک سازمان با استفاده از داده‌ها و اطلاعات به‌دست آمده از این الگو خود را با معیارهای جهانی مقایسه کرده و باشناخت نقاط ضعف خود و دلایل پیشرفت رقبا می‌تواند استراتژی مناسبی برای پیشرفت اتخاذ کند. درنهایت با پیاده‌سازی ایده‌ها و به‌کارگیری استراتژی‌های تدوین شده، خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کند. درنتیجه شاهد تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها در سطح جهانی خواهیم بود.
3. بنچ مارکینگ عملکرد
این نوع بنچ مارکینگ در کسب و کارها مربوط به مقایسه کیفیت، قیمت، میزان رضایت مشتری، ویژگی‌های محصولات و خدمات کسب‌وکار با رقبای دیگر است. با جمع‌آوری و تحلیل نتایج حاصل از این مقایسه و طرح و اجرای خط‌مشی‌های مناسب می‌توان کیفیت محصول یا خدمات را ارتقا بخشید. درنتیجه از مزایای بنچ مارک یعنی افزایش رقابت‌پذیری و دستیابی به جایگاه خوبی در بین رقبا بهره برد.
4. بنچ مارکینگ فرایند
در بنچ مارکینگ در کسب و کارها از نوع فرایند، با استفاده از مصاحبه، بازدید حضوری، نظرسنجی و… اطلاعات مفیدی جمع‌آوری می‌شود. در مرحله بعد باید شرایط سازمان خود را با سازمانی که اطلاعات آن‌ها را جمع کرده‌اید مقایسه کنید. درصورت وجود شباهت با سازمان رقیب می‌توانید از استراتژی و فرایند مورداستفاده در شرکت رقیب برای پیشبرد کسب‌وکار خود استفاده کنید.
توجه داشته باشید که درصورت عدم شباهت بین شرکت یا سازمان شما و کسب‌وکار رقیب نمی‌توانید از این فرایند استفاده کنید؛ زیرا می‌تواند برای شما هزینه‌بر باشد. درنتیجه تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها روندی منفی خواهد داشت.
5. بنچ مارکینگ در کسب و کارها؛ بنچ مارکینگ رقابتی
یکی از انواع بنچ مارکینگ در کسب و کارها که محبوبیت زیادی دارد نوع رقابتی است. این روش کاملاً متفاوت از روش الگوبرداری محصول است؛ زیرا در الگوبرداری تنها یک محصول یا خدمات خاص برای مقایسه انتخاب می‌شود. در حالیکه در مدل رقابتی از تمامی خدمات، محصولات و فرایندهای سازمان یا سازمان‌های رقیب برای مقایسه استفاده می‌شود.
همچنین در بنچ مارکینگ در کسب و کارها مدل رقابتی بخش‌های مختلف مانند امورمالی، منابع انسانی، تحقیق و توسعه و بازاریابی نیز مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌گیرد. البته باید توجه داشت که در این روش ممکن است برای حفظ اطلاعات محرمانه سازمان موردنظر اطلاعات صحیح خود را ارائه نداده و اطلاعات اشتباه به شما داده شود.
درنتیجه اطلاعات نادرست تأثیری بر روند پیشرفت سازمان شما نخواهد داشت. به همین دلیل برای بهره‌مندی از تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارهای خود باید اطلاعات جمع‌آوری‌شده دقیق و صحیح باشند تا بتوان علاوه بر دستیابی به مزایای بنچ‌مارکینگ بتوان نقشه جایگاه‌یابی بازار نیز ایجاد کرد.
6. بنچ مارکینگ استراتژیک
نوع دیگر بنچ مارکینگ در کسب و کارها مدل استراتژیک است که از آن برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار استفاده می‌شود. این روش نقش مهمی در توسعه چشم‌انداز اصلی سازمان دارد و با بررسی استراتژی‌های موفق سازمان‌های پیشرو می‌توان خط‌مشی‌های ضعیف سازمان یا شرکت خود را تغییر دهید.
این تغییر موجب بهبود شایستگی‌های اصلی سازمان شما شده و خلأهای موجود در سازمان شما شناسایی و رفع می‌شوند. یکی از مهم‌ترین مزایای بنچ مارک استراتژیک ایجاد رقابت پایدار در بازار است.
7. بنچ مارک محصول
در ادامه معرفی انواع بنچ مارکینگ در کسب و کارها به آخرین نوع آن یعنی بنچ‌مارک مدل محصول می‌رسیم. در این روش محصول رقیب خریداری شده و با بررسی دقیق آن به اطلاعات موردنظر خود دست می‌یابید. با استفاده از این اطلاعات می‌توانید کیفیت محصول خود را ارتقا بخشید.
روش اجرای بنچ مارکینگ در کسب و کارها
همانند نحوه اجرای برنامه‌های بازاریابی برای بهره‌مندی از مزایای بنچ مارک نیز باید مراحل آن را طبق اصول استاندارد انجام داد. به منظور اجرای این استراتژی‌ها و دستیابی به تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها باید مراحل زیر را به ترتیب اجرا کرد.
1. تعیین طرح و برنامه
در آغاز اجرای بنچ مارکینگ در کسب و کارها ابتدا باید هدف خود را از این کار مشخص کنید. برای این منظور ازطریق مدیران ارشد سازمان اولویت‌ها و شاخص‌هایی را که باید مقایسه و محک زده شوند مشخص کنید. در مرحله بعد سازمان‌ها یا شرکت‌هایی که باید بنچ مارک شوند را مشخص کنید.
2. جمع آوری اطلاعات
مرحله جمع‌آوری اطلاعات رابطه مستقیمی با مرحله قبل دارد؛ زیرا هدف شما و نوع بنچ‌مارکینگ تعیین‌کننده نوع اطلاعات موردنیاز شما است. این اطلاعات می‌تواند درباره استراتژی‌ها، فرایندها و معیارهای عملکرد رقبا باشد. البته دقت داشته باشید که جمع‌آوری اطلاعات مرحله دشواری است و بسیاری از اطلاعات کلیدی محرمانه هستند و برای به‌دست آوردن آن‌ها باید تلاش زیادی کنید.
3. بنچ مارکینگ در کسب و کارها؛ تجزیه و تحلیل داده ها
با جمع‌آوری اطلاعات برای بنچ مارکینگ در کسب و کارها باید آن‌ها را تحلیل کنید و همچنین نقاط ضعف کسب‌وکار خود را نیز مشخص کنید. با مشخص‌شدن این دو بخش باید طرحی دقیق تدوین کنید. توجه داشته باشید که هیچ کسب‌وکاری عاری از ضعف نیست و ممکن است کسب‌وکاری که روی آن بنچ مارک انجام می‌دهید نیز نقاط ضعفی داشته باشد. به همین دلیل برای دستیابی به مزایای بنچ مارک این نکته را موردتوجه قرار دهید.
4. اجرای طرح
بعد از برنامه‌ریزی، جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل داده‌ها و طرح پلن باید آن را اجرا کنید. ایجاد تغییرات جدید در هر بخش از سازمان یا کسب‌وکار زمان‌بر بوده و چالش‌های خود را دارد. در این مرحله از بنچ مارکینگ در کسب و کارها، تمام عوامل سازمان و تیم باید وظایف محول‌شده را به خوبی انجام دهند.
همچنین نظارت دقیق از طرف مدیران، تهیه گزارش و ارائه آن به مدیران ارشد برای مراحل بعدی ضروری است. بعد از پایان یک پروژه و دستیابی به نتیجه موردانتظار باید به سراغ سایر قسمت‌ها رفته و این چرخه در سازمان تکرار شود. به این ترتیب تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها نمایان می‌شود.
5. نظارت بر اجرای طرح
برای بهره‌مندی از بیشترین مزایای بنچ مارک باید مکرراً ارزیابی‌های سیستماتیک انجام شود. ارزیابی پیشرفت‌ها، جمع‌آوری اطلاعات جدید (درصورت نیاز) و تغییرات بیشتر بخشی از مرحله نظارت بر بنچ مارکینگ در کسب و کارها محسوب می‌شوند. طول زمان این مرحله بر اساس هدف و نتایج موردنظر متغیر است.
زمان بنچ مارکینگ در کسب و کارها
یکی از موارد مهم که در بنچ مارکینگ در کسب و کارها اهمیت دارد مربوط به زمان اجرای آن است. در پاسخ به این سؤال که چه زمانی از بنچ مارکینگ برای سازمان استفاده کنیم باید گفت زمانی‌که به یک یا چند مورد از این موارد نیاز داشتید. این موارد عبارت‌اند از:
- بهبود عملکرد آینده سازمان
- یافتن راهی برای گسترش کسب‌وکار
- ارزیابی و سنجش بهره‌وری سازمان
- ایجاد انگیزه و اشتیاق در کارکنان
جمع‌بندی
بنچ مارکینگ در کسب و کارها فرایندی است که سازمان‌ها با استفاده از آن محصول خدمات، بهره‌وری، رضایت مشتریان خود و… را با سازمان‌های رقیب مقایسه می‌کنند. در این فرایند مدیران ارشد سازمان میزان موفقیت خود را در بازار هدف با رقبای موفق‌تر از خود و هم‌راستا محک می‌زنند.
افزایش رقابت‌پذیری، تعیین اهداف و بهبود کارایی و کیفیت خدمات یا محصول بخشی از مزایای بنچ مارک و درعین حال اهداف آن است. با به‌کارگیری دقیق و اصولی مراحل مختلف بنچ مارکینگ و اجرای دقیق آن‌ها تاثیر بنچ مارک در توسعه کسب و کارها آشکار می‌شود.
دکتر علی ناصرحجتی با داشتن تحصیلات و سوابق حرفه‌ای در زمینه مدیریت و مشاوره مارکتینگ، دیجیتال مارکتینگ و آموزش‌های سازمانی از بهترین مدیران و مشاوران حوزه کسب‌وکار است. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره به صفحه تماس با من مراجعه کنید.
