نقشه جایگاه‌یابی بازار، نقش مهمی در تعیین استراتژی بازاریابی یک شرکت دارد. این فرآیند شامل تلاش‌هایی است که به منظور تأثیرگذاری بر درک مصرف‌کنندگان از محصول یا برند شما نسبت به درک مصرف‌کننده از سایر محصولات و برندهای رقیب، صورت می‌گیرد.
هدف اصلی نقشه جایگاه‌یابی بازار این است که یک موقعیت منحصربه‌فرد، سودمند و واضح در ذهن مصرف‌کنندگان ایجاد کند.
نحوه ایجاد نقشه جایگاه‌یابی بازار
1- دغدغه‌ی اصلی مصرف‌کنندگان را تعیین کنید
در این مرحله ویژگی‌هایی که موضوع و دغدغه‌ی اصلی مصرف‌کنندگان هستند، را تعیین کنید. این نکته بسیار مهم است که از کل بازار خود بپرسید که چه چیزهایی برای آن‌ها مهم است. برای انجام این کار می‌توانید، اقدام به ایجاد گروه‌های مختلفی نمایید، یا آن‌که از نظرسنجی‌های مختلفی استفاده کنید.
همچنین، می‌توانید با طراحی یک CRM مناسب (سیستم مدیریت ارتباط با مشتری)، از این نکته مطمئن شوید که آیا موضوع و دغدغه‌های اصلی مصرف‌کنندگان بر اساس رفتار خرید آن‌ها میباشد یا خیر.
2- بازار را بررسی کنید
پس از این‌که دغدغه‌ها و نیازهای اصلی مصرف‌کنندگان را تعیین کردید، باید به بررسی این موضوع بپردازید که مشتریان به چه نحوی به محصولات شما و رقبایتان، امتیاز می‌دهند.
یکی از شیوه‌های مؤثری که می‌توانید برای انجام این کار از آن استفاده نمایید، این است که تمامی محصولات رقبای خود را شناسایی کرده و سپس بر اساس معیارهای مرتبط با دغدغه‌های اصلی، به آن‌ها امتیاز دهید.
همچنین، توصیه می‌شود تا به بررسی اطلاعات جمعیت‌شناختی، روان‌شناختی و جغرافیایی مرتبط با محصولات نیز بپردازید تا متوجه شوید که آیا ارزش بخش‌بندی بازار وجود دارد یا خیر.
3- نتایج را به‌صورت نمودار نمایش دهید
معمولاً برنامه‌های کامپیوتری می‌توانند این‌کار را به‌سادگی انجام دهند. اگر نمودار شما بیش از دو بعد دارد، کامپیوتر می‌تواند در ترسیم آن کمک به‌سزایی به شما نماید. نرم‌افزار Excel می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند؛ البته نرم‌افزارهایی نیز وجود دارند که به‌صورت اختصاصی برای نقشه‌برداری جایگاه‌یابی در بازار طراحی شده‌اند.
شما می‌توانید با پرداخت هزینه‌های لازم از نرم‌افزار SPSS استفاده کنید. این نرم‌افزار، مناسب پروژه‌های تحلیلی است.
نقشه‌ی ترسیم شده نباید صرفا به نمایش جایگاه برندها بپردازد. در واقع نشان دادن سهم دقیق هر برند در بازار و اندازه‌ی برند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. (بنابراین، بازاریاب موظف است، تا این اطلاعات را از منابع ثانویه گرد‌آوری کند.)
4- نقشه جایگاه‌یابی در بازار را تفسیر کنید
در این مرحله شما می‌توانید از نقشه‌ی خود، ارزش استراتژیکی را به‌دست آورید. موارد مهمی که باید در این مرحله به آن‌ها توجه داشته باشید را در زیر مشاهده می‌کنید:
- آیا نگرش مصرف‌کننده نسبت به برند شما با آن چیزی که می‌خواهید نسبت به برند شما تصور شود، مطابقت دارد یا خیر؟
- آیا نگرش مصرف‌کننده نسبت به رقبای شما با آن چیزی که شما درباره‌ی رقبا می‌دانید، مطابقت دارد یا خیر؟
- کدام یک از رقبا، از دید مصرف‌کنندگان، شباهت بیشتری با برند شما دارند؟
- آیا حفره‌هایی بر روی نقشه وجود دارند که حاکی از وجود پتانسیل برای برندهای کاملاً جدید باشند؟
5- تغییراتی در استراتژی بازاریابی خود ایجاد نمایید
در صورتی‌که مصرف‌کنندگان، برند شما را مطلوب ندانند، نیاز است تا تغییراتی را ایجاد کنید. در صورت وجود مشکلاتی در برند که باعث رویکرد ضعیف مشتریان نسبت به برند شما شده است، باید هر چه سریع‌تر، اصلاحاتی را در برند خود اعمال نمایید؛ در غیر این‌صورت باید تغییراتی در کمپین‌های ترویجی و تبلیغاتی خود ایجاد کنید. در صورتی که مصرف‌کنندگان، برند شما را مشابه با برند رقبایتان می‌دانند باید به این نکته فکر کنید که چگونه باید برند خود را منحصربه‌فرد نشان دهید.
مزایای ایجاد نقشه جایگاه‌یابی بازار
ایجاد چنین نقشه‌ای به شما کمک می‌کند تا درک مناسبی درباره‌ی این موضوع داشته باشید، که مصرف‌کننده چه فکری درباره‌ی برند شما می‌کند. این نقشه ها به شما کمک می کنند تا متوجه شوید که مصرف‌کنندگان، چه فکری درباره رقبای شما دارند.
این نقشه‌ها در تدوین یک استراتژی بازاریابی مؤثر، کمک به‌سزایی به شما خواهند کرد. اگر می‌خواهید فروش محصولات و همچنین سود به دست آمده را افزایش دهید، این نقشه‌ها به شما کمک خواهند کرد. من علی ناصرحجتی در کنار شما هستم تا با مشاوره‌های تخصصی و سفارشی‌سازی شده، نقشه جایگاه‌یابی مناسبی در بازار رقابتی امروز با توجه به استراتژی‌های بازاریابی‌تان طراحی و اجرا کنید.
