امروزه بسیاری از صاحبان کسب‌وکار در بستر اینترنت محصول یا خدمات خود را ارائه می‌دهند که یکی از این بسترهای فروش مارکت پلیس نام دارد. Marketplace یک پلتفرم آنلاین است که در آن چندین فروشنده محصول یا خدمات خود را در معرض فروش می‌گذارند. در این پلتفرم فروشندگان مختلف با عرضه محصولات یا خدمات خود امکان خریدوفروش را برای طیف گسترده‌ای از مشتریان فراهم می‌کنند. کم‌هزینه‌بودن، فروش محصول بدون داشتن یک فروشگاه آنلاین و دسترسی به مارکت‌پلیس بین‌المللی برخی از مزایای Marketplace هستند.
ممکن است برخی افراد مارکت پلیس را با فروشگاه اینترنتی اشتباه بگیرند درحالی‌که این دو مفهوم متفاوت هستند. تنوع محصول و امکان مقایسه محصولات دو تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی است. در این مقاله از وب‌سایت دکتر علی ناصرحجتی بیشتر با مارکت‌پلیس آشنا می‌شویم.
Marketplace چیست؟
کسب‌وکارهایی که در فضای اینترنت مشغول به فعالیت هستند با اصطلاح مارکت پلیس آشنا هستند. Marketplace یک پلتفرم آنلاین است که فروشندگان از طریق غرفه‌های مجازی محصولات یا خدمات خود را عرضه می‌کنند تا خریداران بتوانند از آن‌ها بازدید کرده و محصول موردنیاز خود را خریداری کنند. این پلتفرم یک سیستم چند فروشندگی است که مشتریان از طریق آن می‌توانند محصولات مختلف را به‌صورت یکپارچه جستجو کنند. خریداران با تنوعی از محصولات روبه‌رو هستند و با مقایسه قیمت محصولات مختلف می‌توانند متناسب با شرایط خود بهترین خرید را انجام دهند.
تاریخ پیدایش مارکت پلیس به سال 1995 بازمی‌گردد که با شروع فعالیت کریگزلیست (Craigslist) و ای‌بی (eBay) متولد شد. درحقیقت این پلتفرم ای‌بی بود که برای اولین بار حراج آنلاین با حضور فروشنده و خریدار را مطرح کرد. پایین بودن هزینه و تنوع محصول از جمله مزایای Marketplace بود که موجب محبوبیت آن شده و بسیاری از فروشندگان دیگر مانند اوبر و آمازون از آن استقبال کردند.
انواع مارکت پلیس
مارکت پلیس‌ها با فراهم‌کردن امکان خرید کاربر از تأمین‌کننده‌های مختلف این امکان را به کاربران می‌دهند تا از بین مجموعه گسترده خدمات یا محصولات آنچه را که می‌خواهند انتخاب و خریداری کنند. Marketplace انواع مختلف دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. مارکت پلیس افقی (Horizontal Marketplace)
اولین نوع از Marketplace نوع افقی است که بر روی یک نوع خاص از محصول یا خدمات تمرکز نمی‌کند و حیطه فعالیت آن عرضه طیف گسترده‌ای از خدمات یا محصولات با ویژگی‌های مشترک است. به‌عبارت‌دیگر در این فروشگاه محصولات یا خدمات مختلف در یک دسته‌بندی محصولی هستند. به‌عنوان یک نمونه از Marketplace افقی می‌توان فروشگاه آنلاین پانجو را نام برد که فروشندگان و خریداران خریدوفروش وسایل نقلیه و خودرو را انجام می‌دهند.
از دیگر نمونه‌های Marketplace افقی فروشگاه آنلاین دت (Dote) است که در آن تنها محصولات زنانه به فروش می‌رسد. پلتفرم Dote محصولات خرده‌فروشی را ارائه می‌دهد و نیاز نیست کاربران برنامه‌های مختلف خرده‌فروشی را روی گوشی خود نصب کنند؛ بلکه ازطریق این پلتفرم تمام محصولات زنانه خرده‌فروشی نمایش داده می‌شود. این ویژگی را می‌توان به‌عنوان یکی از مزایای Marketplace مطرح کرد.
2. مارکت پلیس عمودی (Vertical Marketplace)
نوع دیگر مارکت‌پلیس نوع عمودی است که در آن روی یک نوع خاص از محصول یا خدمات متمرکز شده و محصولات یا خدمات ازطریق چند فروشنده به فروش می‌رسند. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت که Marketplace عمودی فقط در یک حوزه خاص بازار فعالیت می‌کند. برای شفاف‌تر شدن موضوع مثالی می‌آوریم. یک مارکت پلیس عمودی تنها محصولات الکترونیکی مانند یخچال را توسط چندین فروشنده به فروش می‌رساند.
همچنین خدماتی مانند تعمیر تلفن همراه یا لوازم برقی مشخص توسط سرویس‌دهندگان ارائه شود. یکی دیگر از مزایای Marketplace عمودی امکان مقایسه محصول یا خدمات یکسان از فروشندگان مختلف است. همچنین حضور فروشندگان مختلف در این پلتفرم یک تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی است.
3. مارکت‌پلیس جهانی (Global Marketplace)
آخرین نوع از مارکت‌پلیس، Marketplace جهانی است که بدون کمترین محدودیت، محصولات و خدمات گوناگون را در دسته‌بندی‌های مختلف ارائه می‌دهد. در Marketplace جهانی خدمات و محصولات مختلف از طرف تعداد زیادی از فروشندگان در زمینه‌ها و حوزه‌های مختلف به فروش می‌رسند.
به‌عنوان نمونه از مارکت‌پلیس‌های جهانی در ایران می‌توان دیجی‌کالا را نام برد که در آن خدمات و محصولات مختلف فروشندگان عرضه می‌شود. همچنین ای‌بی و آمازون از نمونه‌های مارکت پلیس خارجی هستند که همانند دیجی‌کالا فروشندگان مختلف محصولات خود را به فروش می‌رسانند.
مزایای Marketplace
راه‌اندازی مارکت پلیس مزایای زیادی برای فروشندگان و خریداران دارد. البته در اینجا آنچه درباره مزایای Marketplace خواهیم گفت مربوط به فروشندگان کالا و صاحبان Marketplace است. مهم‌ترین مزایای Marketplace که برخی از آن‌ها نیز به تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی نیز اشاره می‌کند عبارت‌اند از:
1. هزینه پایین
در مقایسه با ایجاد فروشگاه آنلاین مجزا و مدیریت آن، برای راه‌اندازی کسب‌وکار در Marketplace هزینه کمتری نیاز است. تنها هزینه‌ای که فروشندگان برای عضویت در Marketplace باید پرداخت کنند مربوط به هزینه‌های ثبت‌نام و پرداخت درصدی از فروش است. نیاز نیست فروشندگان هزینه‌های مختلف مانند هزینه دامنه، هاست، حق کپی‌رایت، سئو، طراحی وب و… پرداخت کنند؛ زیرا فروشگاه Marketplace این هزینه‌ها را مدیریت می‌کند.
2. دسترسی به مارکت پلیس بین‌المللی
با عضویت و فعالیت در فروشگاه مارکت پلیس می‌توان به Marketplace بین‌المللی نیز دسترسی داشت. فروشندگان با این دیدگاه در Marketplace ثبت‌نام می‌کنند که افراد مختلف در سرتاسر جهان بازار هدف بوده و می‌توانند به مشتریان حقیقی تبدیل شوند. صاحبان کسب‌وکار با ارائه محصول یا خدمات خود در Marketplace تنها محدود به یک منطقه جغرافیایی خاص نیستند. همچنین با به‌کارگیری استراتژی بازاریابی اثربخش می‌توان تقاضا برای محصولات را افزایش داد.
3. اعتبار بالا
Marketplaceهای معتبر برای فروشندگان خود قوانین و شرایط سخت‌گیرانه اعمال می‌کنند تا از وقوع هرگونه تخلف و کلاهبرداری در فضای آنلاین پیشگیری کنند. همچنین دلیل دیگر برای وضع قوانین اطمینان از ارائه محصولات قانونی و باکیفیت به خریداران است. تمام این عوامل منجر به افزایش اعتبار مارکت پلیس می‌شود.
درصورتی‌که مشتریان محصولی را خریداری کنند و مطابق با آنچه انتظار می‌رفت نباشد می‌توانند از Marketplace شکایت کنند؛ ولی درمورد اعتبار فروشگاه‌های معمولی نگرانی وجود دارد. این فاکتور نیز یکی دیگر از موارد مربوط به تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی است.
4. فروش محصول بدون داشتن فروشگاه
از دیگر مزایای Marketplace این است که فروشندگان نیاز ندارند با صرف هزینه و نیروی انسانی فروشگاه آنلاین داشته باشند. صاحبان کسب‌وکار می‌توانند با پرداخت هزینه‌ای ناچیز در فروشگاهی که از قبل ایجاد شده ثبت‌نام کرده و محصولات خود را در معرض دید طیف گسترده‌ای از خریداران و کاربران قرار دهند.
5. عدم نیاز به محل نگهداری
مزیت دیگری که می‌توان برای مارکت پلیس نام برد عدم نگرانی درباره انبارداری است. تفاوت Marketplace با فروشگاه آنلاین این است که فروشگاه‌های آنلاین به مکانی برای انبار کالاها نیاز دارند؛ ولی در Marketplace کالایی نیست که آن را انبار کنید. درحقیقت صاحب Marketplace به‌عنوان یک واسطه عمل می‌کند و نیازی به انبار کالا نیست.
6. افزایش مشتریان
نمونه دیگر از مزایای Marketplace افزایش تعداد مشتریان است. در این پلتفرم طیف گسترده‌ای از محصولات یا خدمات به فروش می‌رسند و می‌توان با فروشندگان مختلف قرارداد بست و با شناخت انواع مختلف پرسونای مشتری، طیف گسترده‌ای از خریداران را داشت. عدم محدودیت در فضا و سرمایه و عقد قرارداد با فروشندگان مختلف می‌تواند خریداران بیشتری با نیازهای مختلف را جذب Marketplace کند.
7. عدم نگرانی از موجودنبودن کالا
نگرانی درباره موجود نبودن کالا یکی از معایب فروشگاه‌های اینترنتی است. این تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی بسیار قابل‌توجه است. در سیستم مارکت پلیس نیاز نیست درباره عدم موجودی کالا نگران باشید؛ زیرا شما به‌عنوان صاحب Marketplace با فروشندگان مختلفی در ارتباط هستید و می‌توانید در صورت موجود نبودن یک محصول، آن را از طریق فروشندگان دیگر تأمین کنید.
8. کاهش ریسک سرمایه گذاری
از دیگر مزایای Marketplace کاهش ریسک ناشی از سرمایه‌گذاری است. همان‌طور که گفته شد برای راه‌اندازی این نوع تجارت الکترونیک سرمایه زیادی نیاز نداریم به همین دلیل ریسک مالی آن کم است. حتی درصورتی‌که Marketplace شما با شکست روبرو شود سرمایه چندانی از دست نمی‌رود. با وجود این بهتر است قبل از اقدام برای راه‌اندازی مارکت پلیس یک استراتژی بازاریابی اثربخش و کارآمد مشخص کرده و با اطمینان در این راه به‌پیش بروید.
9. عدم وجود مشکلات فروشگاه اینترنتی
یک تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی این است که عمده مسئولیت فروشگاه مانند موجود کردن و نگهداری کالا و مدیریت تمام جنبه‌ها بر دوش صاحبان کسب‌وکار است. درمورد صاحبان مارکت پلیس این نگرانی‌ها وجود ندارد و بدون داشتن چنین دغدغه‌هایی می‌توان با توجه و تمرکز بیشتری روی افزایش ترافیک وب‌سایت و رشد آن متمرکز شد. دیده‌شدن برند و بهبود سئو سایت از دیگر مزایای Marketplace هستند.
معایب مارکت‌پلیس
در قسمت قبل درباره مزایای Marketplace صحبت کردیم؛ ولی باید به‌خاطر داشت هر چیزی به‌موازات مزایای خود می‌تواند معایبی نیز داشته باشد. در ادامه معایب مارکت‌پلیس را بررسی می‌کنیم.
1. فعالیت در محدوده قوانین مارکت پلیس
برای فعالیت در Marketplace و فروش محصول یا خدمات باید از قوانین وضع‌شده توسط صاحبان Marketplace پیروی کرد. ممکن است در برخی موارد این قوانین محدودیت‌هایی برای فروشندگان داشته باشند و آن‌ها می‌توانند تنها زیر سایه صاحب Marketplace فعالیت کنند. به عبارتی ممکن است گاهی دست فروشندگان بسته باشد.
2. سود کمتر
گفتیم که یکی از مزایای Marketplace این است که فروشندگان نیازمند سرمایه‌گذاری برای فعالیت در این پلتفرم نیستند؛ ولی به دلیل رقابت بالا بین فروشندگان مختلف یک کالا از برندهای متفاوت در مارکت پلیس فروشندگان سود کمتری نسبت به فروش معمولی خواهند داشت. می‌توان این نقطه‌ضعف را یک مورد دیگر از تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی مطرح کرد.
3. عدم دسترسی به اطلاعات خریداران
در فروشگاه اینترنتی، خریداران بعد از انتخاب محصول باید اطلاعات تماس خود را در اختیار فروشندگان قرار دهند؛ ولی فروشندگانی که در مارکت پلیس فعالیت می‌کنند به هیچ‌کدام از اطلاعات تماس خریدار شامل شماره‌تلفن یا آدرس ایمیل دسترسی ندارند. این نقطه‌ضعف مانع تعامل سازنده بین دو طرف می‌شود.
4. تأخیر در پرداخت هزینه به فروشندگان
یکی دیگر از معایب مارکت پلیس دریافت دیرهنگام هزینه‌ها است. در موارد زیادی مشاهده شده است که هزینه کالای خریداری شده فروشندگان مختلف مدت‌ها بعد به‌حساب آن‌ها واریز می‌شود. این مورد تنها به سود صاحبان Marketplace است و برای فروشندگان ضرر محسوب می‌شود.
درحالی‌که در فروشگاه اینترنتی خریداران باید ابتدا تسویه‌حساب کنند تا محصول برای آن‌ها ارسال شود. این مورد مهم درباره تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی را می‌توان به نفع فروشگاه اینترنتی دانست.
تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی
باتوجه‌به مطالبی که تا اینجا گفته شد پی بردیم که مزایای Marketplace بسیار بیشتر از فروشگاه اینترنتی است و فروشندگان مختلف با محصولات و خدمات متنوع می‌توانند در این پلتفرم کسب درآمد کنند. در ادامه به تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی می‌پردازیم.
1. محصولات و برندهای مختلف
در یک فروشگاه اینترنتی معمولاً محصولات یا خدمات یک برند مشخص به فروش می‌رسد و حیطه انتخابی مشتریان محدود به آن برند است. این در حالی است که در مارکت پلیس محصولات و خدمات از برندهای مختلف به فروش می‌رسد و مشتریان حق انتخاب بیشتری دارند. تنوع در انتخاب را می‌توان از دیگر مزایای Marketplace عنوان کرد.
2. تعداد فروشندگان
وجود تعداد زیادی از فروشندگان نیز از موارد تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی است. در پلتفرم مارکت پلیس با تعداد زیادی از فروشندگان روبه‌رو هستیم که هر کدام محصول یا خدمات خود را به فروش می‌رسانند؛ ولی در فروشگاه اینترنتی فقط یک فروشنده به‌عنوان صاحب کسب‌وکار حضور دارد که مدیر و مالک وب‌سایت یا برند است. در Marketplace فروشندگان به‌صورت مستقل محصول خود را به فروش می‌رسانند و مشتریان می‌توانند با مقایسه بین یک محصول از برندهای مختلف مناسب‌ترین محصول را متناسب با شرایط خود خریداری کنند.
3. تنوع در تخصص
در فروشگاه‌های اینترنتی معمولاً یک تخصص خاص مطرح نیست و تمام محصولات یک برند عرضه می‌شود. این در حالی است که در مارکت پلیس زمینه‌های تخصصی دسته‌بندی شده و عمدتاً در یک زمینه مشخص تخصص دارند. به همین دلیل محصولات مشخص در یک دسته‌بندی معین از فروشندگان مختلف ارائه می‌شوند.
مارکت پلیس های موفق
با وجود تمامی مزایای Marketplace و معایبی که گفته شد بسیاری از مارکت پلیس‌ها با استقبال خوبی از طرف فروشندگان و خریداران روبه‌رو شده و رشد تصاعدی داشته و دارند. در ایران دو Marketplace دیجی‌کالا و اسنپ فود را می‌توان نمونه‌های موفق این پلتفرم دانست و در سطح جهانی هم مارکت‌پلیس‌های علی‌بابا، ای‌بی، وال‌مارت، آمازون و فناک از نمونه‌های مطرح جهانی هستند.
جمع‌بندی
با توسعه فروشگاه‌ها و پلتفرم‌های آنلاین بسیاری از صاحبان کسب‌وکار در این عرصه بسیار فعال هستند و رقابت بالایی دراین‌بین وجود دارد. اتخاذ استراتژی‌های مؤثر و کارآمد رمز پیروزی در این صحنه است. مارکت پلیس یکی از پلتفرم‌های آنلاین است که فروشندگان و صاحبان کسب‌وکارهای مختلف می‌توانند محصول یا خدمات خود را به فروش برسانند.
سه نوع Marketplace وجود دارد که عبارت‌اند از افقی، عمودی و جهانی که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. از مهم‌ترین مزایای Marketplace می‌توان به هزینه پایین، اعتبار بالا و دسترسی به مارکت پلیس بین‌المللی اشاره کرد. درمورد تفاوت Marketplace با فروشگاه اینترنتی هم باید گفت که در فروشگاه اینترنتی یک فروشنده برند خود را در یک فروشگاه به فروش می‌رساند؛ درحالی‌که در Marketplace یک محصول از برندهای مختلف یا محصولات متفاوت از برندهای متفاوت به فروش می‌رسد.
برای موفقیت در بازار تجارت الکترونیک بهترین راه تدوین استراتژی‌های مؤثر است که باید از مشاوران و متخصصان این حوزه کمک گرفت. دکتر علی ناصرحجتی را می‌توان یکی از برترین متخصصان این حوزه معرفی کرد که با سابقه درخشان در حوزه مارکتینگ، دیجیتال مارکتینگ و آموزش‌های سازمانی نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت کسب‌وکارها دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره به صفحه تماس با من مراجعه کنید.
