تحلیل SWOT چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی شرکت و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک مورداستفاده قرار می‌گیرد. برنامه‌ریزی استراتژیک یکی از اصلی‌ترین موارد برای تشخیص پتانسیل هر شرکتی است. آگاهی از نقاط قوت و ضعف شرکت و همچنین درک فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی کسب‌وکار امری مهم و ضروری است. تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی یک دید کلی از شرکت ارائه می‌دهد و عناصر را در مقیاس‌های کوچک‌تر کسب‌وکار ارائه می‌دهد. این رویکرد به شما نشان می‌دهد در چه زمینه‌هایی قوی هستید و می‌تواند به شما کمک کند فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در بازار را کشف کنید.
روش تحلیل راهبردی SWOT برنامه‌ریزی استراتژیک شما را بسیار قوی می‌کند. با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی، این تکنیک می‌تواند کسب‌وکارها را به سمت استراتژی‌هایی هدایت کند که احتمال موفقیت بیشتری دارند و از استراتژی‌هایی که کمتر موفقیت‌آمیز هستند، فاصله بگیرند. در این مقاله از سری مقالات وب‌سایت دکتر علی ناصرحجتی با ما همراه باشید تا به بررسی کاربرد SWOT در مدیریت پروژه بپردازیم.
مفهوم تحلیل SWOT در مدیریت پروژه چیست؟
تجزیه و تحلیل SWOT (قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی شرکت و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک مورداستفاده قرار می‌گیرد. این تجزیه و تحلیل عوامل داخلی و خارجی و همچنین پتانسل فعلی و آینده شرکت را نیز ارزیابی می‌کند. همچنین در مدیریت استراتژی برای تسهیل یک نگاه واقع‌بینانه مبتنی بر واقعیت و داده‌ها به نقاط قوت و ضعف یک سازمان، ابتکارات یا در صنعت آن طراحی شده است.
سازمان باید با اجتناب از باورهای از پیش تصور شده یا مناطق خاکستری و در عوض تمرکز بر زمینه‌های زندگی واقعی تجزیه و تحلیل دقیقی داشته باشد. شرکت‌ها باید از کاربرد SWOT در مدیریت پروژه به‌عنوان یک راهنما نه لزوماً یک دستورالعمل استفاده کنند. تحلیل SWOT تکنیکی برای ارزیابی عملکرد، رقابت، ریسک و پتانسیل یک کسب‌وکار و همچنین بخشی از یک کسب‌وکار مانند خط تولید، بخشی از یک صنعت یا سایر نهادها است.
با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی، این تکنیک می‌تواند کسب‌وکارها را به سمت استراتژی‌هایی هدایت کند که احتمال موفقیتشان بیشتر است و از استراتژی‌هایی که در آن‌ها موفق نبوده‌اند یا احتمال موفقیت کمتری دارند، فاصله می‌گیرد. تحلیلگران SWOT، سرمایه‌گذاران و سایر رقبا می‌توانند درمورد اینکه آیا یک شرکت، خط تولید یا بخشی از یک صنعت ممکن است قوی یا ضعیف باشد و دلیل قوت و ضعف آن راهنمایی‌هایی ارائه دهند.
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی برای اولین‌بار در تجزیه و تحلیل کسب‌وکارها مورداستفاده قرار گرفت. در حال حاضر، اغلب توسط دولت‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی و افراد از جمله سرمایه‌گذاران و کارآفرینان استفاده می‌شود. کاربردهای نامحدودی برای SWOT وجود دارد.
اجزای تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی شامل 4 بخش است. اگرچه عناصر و اکتشافات این تجزیه و تحلیل در شرکت‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد؛ اما می‌توان گفت تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی بدون این عناصر کامل نخواهد بود. اجزای تحلیل SWOT به شرح زیر است:
1. نقاط قوت
نقاط قوت توصیف می‌کنند که یک سازمان در چه چیزی برتر است و چه نکاتی آن را از رقبا جدا می‌کند که می‌تواند شامل یک نام تجاری قوی، پایگاه مشتری وفادار، یک ترازنامه قوی، فناوری منحصربه‌فرد و… باشد. به‌عنوان‌مثال، یک صندوق سرمایه‌گذاری تأمینی ممکن است یک استراتژی معاملاتی اختصاصی را ایجاد کرده باشد که نتایج مغلوب بازار را بر می‌گرداند. سپس باید تصمیم بگیرد که چگونه از این نتایج برای جذب سرمایه‌گذاران جدید استفاده کند.
2. تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی؛ نقاط ضعف
نقاط ضعف سازمان را از عملکرد در سطح بهینه خود باز می‌دارد. این موارد حوزه‌هایی هستند که کسب‌وکار برای باقی‌ماندن در رقابت باید آن‌ها را بهبود دهد که می‌توانند شامل نام تجاری ضعیف، گردش مالی بالاتر از حد متوسط، سطوح بالای بدهی، زنجیره تأمین ناکافی یا کمبود سرمایه باشند.
3. فرصت‌ها
فرصت‌ها به عوامل خارجی مطلوبی اشاره می‌کنند که می‌توانند به یک سازمان مزیت رقابتی بدهند. برای مثال، اگر کشوری تعرفه‌ها را کاهش دهد، یک خودروساز می‌تواند خودروهای خود را به بازار جدید صادر کند و فروش و سهم بازار را افزایش دهد.
4. تهدیدها
تهدیدها که به‌عنوان آخرین مورد در تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی شناخته می‌شوند، به عواملی اشاره دارند که پتانسیل آسیب رساندن به سازمان را دارند. برای مثال، خشکسالی تهدیدی برای یک شرکت تولیدکننده محصولات گندم است؛ زیرا ممکن است عملکرد محصول را از بین برده یا کاهش دهد. سایر تهدیدهای رایج عبارت از مواردی مانند افزایش هزینه مواد، افزایش رقابت، عرضه کم نیروی کار و… هستند.
جدول SWOT
تحلیلگران، تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی را به‌صورت یک جدول ارائه می‌دهند که به چهار ربع تقسیم شده است و هریک از این مربع‌ها به یک عنصر SWOT اختصاص‌داده‌شده است. این ترتیب بصری یک نمای کلی از موقعیت شرکت ارائه می‌دهد. اگرچه ممکن است همه نکات زیر یک عنوان خاص از اهمیت یکسانی برخوردار نباشند؛ اما همه آن‌ها باید بینش‌های کلیدی را درمورد تعادل فرصت‌ها و تهدیدها، مزایا و معایب و… نشان دهند. جدول SWOT اغلب با عوامل داخلی در ردیف بالا و عوامل خارجی در ردیف پایین تنظیم می‌شود. علاوه بر این، آیتم‌های سمت چپ جدول جنبه‌های مثبت/ مطلوب‌تر قرار دارند؛ درحالی‌که آیتم‌های سمت چپ شامل جنبه‌های فنی هستند.
نحوه انجام تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی
تجزیه و تحلیل SWOT را می‌توان به چندین مرحله با موارد عملی قبل و بعد از تجزیه تحلیل چهار جزء تقسیم کرد. به‌طورکلی، تجزیه و تحلیل SWOT شامل مراحل زیر است:
مرحله 1: تعیین هدف
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی می‌تواند گسترده باشد؛ اگر تحلیل مستقیماً به یک هدف اشاره کند، ارزش بیشتری ایجاد خواهد شد. برای مثال، هدف تجزیه و تحلیل SWOT ممکن است تنها بر روی اجرا یا عدم اجرای یک محصول جدید متمرکز باشد. با درنظرگرفتن یک هدف، یک شرکت درمورد آنچه که امیدوار است در پایان فرایند به آن دست یابد، آگاه خواهد بود. در این مثال، تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی باید به تعیین اینکه آیا محصول باید معرفی شود یا خیر، کمک کند.
مرحله 2: جمع‌آوری منابع
هر تجزیه و تحلیل SWOT متفاوت خواهد بود و یک شرکت ممکن است به مجموعه‌ای از داده‌های مختلف برای پشتیبانی از جمع‌آوری جدول تجزیه و تحلیل SWOT نیاز داشته باشد. یک شرکت باید با درک اینکه به چه اطلاعاتی دسترسی دارد، با چه محدودیت‌های داده‌ای مواجه است و منابع داده خارجی آن چقدر قابل‌اعتماد هستند، شروع کند. علاوه بر داده‌ها، یک شرکت باید ترکیب مناسبی از پرسنل درگیر در تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی را فراهم کند.
برخی از کارکنان ممکن است بیشتر با نیروهای داخلی مرتبط باشند، درحالی‌که کارکنان مختلف در بخش‌های تولید یا فروش ممکن است درک بهتری از آنچه در خارج می‌گذرد داشته باشند. داشتن مجموعه گسترده‌ای از دیدگاه‌ها نیز به‌احتمال زیاد سهم‌های متنوع و ارزش‌افزایی را به همراه دارند.
مرحله 3: جمع‌آوری ایده‌ها
برای هریک از چهار مؤلفه تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی، گروهی از افرادی که برای انجام تجزیه و تحلیل اختصاص داده شده‌اند، باید ایده‌ها را در هر دسته جمع‌آوری کنند. نمونه‌هایی از سؤالاتی که باید برای هر گروه در نظر بگیرید به شرح زیر هستند:
1. عوامل داخلی
آنچه در شرکت رخ می‌دهد به‌عنوان یک منبع اطلاعاتی عالی برای دسته‌بندی نقاط قوت و ضعف تجزیه و تحلیل SWOT عمل می‌کند. نمونه‌هایی از عوامل داخلی شامل منابع مالی و انسانی، دارایی‌های مشهود و نامشهود و کارایی عملیاتی است. سؤالات بالقوه برای فهرست عوامل داخلی به شرح زیر هستند:
- (نقطه قوت): در انجام چه کاری بهتر عمل می‌کنیم؟
- (نقطه قوت): قوی‌ترین دارایی ما چیست؟
- (نقطه‌ضعف): مخالفان ما چه کسانی هستند؟
- (نقطه‌ضعف): کدام خط تولید ما کمترین عملکرد را دارد؟
2. عوامل خارجی
آنچه در خارج از شرکت اتفاق می‌افتد به همان اندازه برای موفقیت شرکت در تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی اهمیت دارد. تأثیرات خارجی مانند سیاست‌های مالی، تغییرات بازار و دسترسی به تأمین‌کنندگان از جمله عوامل خارجی هستند که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان فرصت‌ها و تهدیدها در نظر گرفت. سؤالات بالقوه برای فهرست‌کردن عوامل خارجی به شرح زیر هستند:
- (فرصت): چه روندهایی در بازار مشهود است؟
- (فرصت): چه جمعیتی را هدف قرار نداده‌ایم؟
- (تهدید): چند رقیب وجود دارد و سهم آن‌ها از بازار چقدر است؟
- (تهدید): آیا مقررات جدید وجود دارد که به طور بالقوه بتواند به عملیات و محصولات آسیب برساند؟
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| 1. چه بخش‌هایی نیاز به بهبود دارند؟ 2. کدام محصولات عملکرد ضعیف‌تری دارند؟ 3. کدام بخش‌ها دارای کمبود منابع هستند؟ | 1. مزیت رقابتی ما چیست؟ 2. چه منابعی در دسترس داریم؟ 3. چه محصولاتی عملکرد بهتری دارند؟ |
| تهدیدها | فرصت‌ها |
| 1.چه مقرراتی در حال تغییر هستند؟ 2. رقبا چگونه عمل می‌کنند؟ 3. چگونه روند مصرف‌کننده تغییر می‌کند؟ | 1. از چه فناوری جدیدی می‌توانیم استفاده کنیم؟ 2. آیا می‌توانیم عملیات خود را گسترش دهیم؟ 3. چه بخش‌های جدیدی را می‌توانیم آزمایش کنیم؟ |
برخی از شرکت‌ها ممکن است انجام این مرحله را به‌عنوان یک جلسه تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی، وایت بوردینگ یا استیکی نوت در نظر بگیرند. نکته این است که هیچ پاسخ درست یا غلطی در این جلسه وجود ندارد. همه شرکت‌کنندگان باید تشویق شوند تا ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند.
مرحله 4: یافته‌ها را اصلاح کنید
پس از جمع‌آوری ایده‌ها، اکنون زمان جداسازی آن‌ها فرامی‌رسد. با جداکردن ایده‌ها، یک شرکت می‌تواند بر بهترین ایده‌ها یا بزرگ‌ترین خطرات موجود تمرکز کند. این مرحله ممکن است نیاز به بحث اساسی بین شرکت‌کنندگان در تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی داشته باشد.
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی؛ مرحله 5:توسعه استراتژی
با داشتن لیستی رتبه‌بندی شده از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها، زمام تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی به یک برنامه راهبردی فرامی‌رسد. اعضای تیم تجزیه و تحلیل با دردست‌داشتن لیستی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها یک طرح ترکیبی ایجاد کرده و راهنمایی‌های لازم برای هدف اصلی را ارائه می‌دهند. برای مثال، شرکتی که در حال بحث درمورد عرضه یک محصول جدید است ممکن است تشخیص داده باشد که فرصت گسترش به بازارهای جدید وجود دارد.
بااین‌حال، افزایش هزینه‌های مواد، خطوط توزیع پر تنش، نیاز به کارکنان بیشتر و تقاضای غیرقابل‌پیش‌بینی محصول ممکن است بر نقاط قوت و فرصت‌ها برتری داشته باشد. تیم تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی این ایده را برای بررسی مجدد در شش ماه به امید کاهش هزینه‌ها و شفاف‌تر شدن تقاضا در بازار به تعویق می‌اندازد.
جمع‌بندی
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی یک راه عالی برای جلسات راهبردی تجاری است. روش تحلیل راهبردی SWOT راهکاری قدرتمند است که باعث می‌شود همه افراد حاضر در اتاق درمورد نقاط قوت و ضعف اصلی شرکت صحبت کرده و فرصت‌ها و تهدیدها را تعریف کنند. شرکت‌ها می‌توانند از کاربرد SWOT در مدیریت پروژه برای جلسات استراتژی تجاری کلی یا بخش‌های خاصی مانند بازاریابی، تولید یا فروش استفاده کنند. بدین ترتیب، شما می‌توانید ببینید که چگونه استراتژی کلی توسعه‌یافته از تحلیل SWOT می‌تواند مسیر موفقیت را برای شرکت شما به ارمغان بیاورد.
سازمان‌ها از روش تحلیل راهبردی SWOT برای ترسیم یک دوره آینده استفاده می‌کنند که بر اساس نقاط قوت آن‌ها و به‌حداقل‌رساندن خطرات انجام می‌شود. وقت‌گذاشتن برای بررسی سازمان از منظرهای مختلف و ارزیابی صادقانه چشم‌اندازهای آینده خود یک فعالیت ارزشمند است. در این مقاله کوشیدیم به بررسی تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی بپردازیم. شما می‌توانید به‌منظور برخورداری از مشاوره های کسب‌وکار، مشاوره مارکتینگ و دیجیتال مارکتینگ و… دکتر علی ناصرحجتی تنها با یک کلیک از مشاوره رایگان ما بهره‌مند شوید.
سوالات متداول:
تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی باعث شناخت ابعاد مختلف یک کسب‌وکار توسط اجزای مختلف یک سازمان می‌شود. چهار بعد این عبارت از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است.
برای انجام یک تحلیل SWOT در مدیریت استراتژی قوی به چند ساعت تلاش بدون وقفه نیاز دارید. شما باید یک تحلیل SWOT را در همان زمان بازنگری استراتژی خود انجام دهید. سعی کنید رهبران کلیدی را در این فرایند بگنجانید تا بینش جامعی درمورد وضعیت فعلی کسب‌وکار خود به دست آورید.
کاربرد SWOT در مدیریت پروژه شامل تأثیرگذاری بر برنامه استراتژیک است. اجازه ندهید که بینش حاصل از تجزیه و تحلیل SWOT شما تنها در حد حرف باقی بماند. یاد بگیرید که چگونه از نقاط قوت خود برای رسیدن به اهداف بلندمدت استفاده کنید و برای تقویت نقاط ضعف خود برنامه‌ریزی کنید.
