انواع مدلهای تصمیم گیری سازمانی

مدل‌های تصمیم‌گیری سازمانی راه‌های مختلفی را برای فهم و اجرای فرآیندهای تصمیم‌گیری در یک سازمان ارائه می‌دهند. این مدل‌ها به مدیران کمک می‌کنند تا چگونگی انتخاب گزینه‌ها و تصمیمات را در شرایط مختلف درک کنند. در اینجا به بررسی برخی از انواع اصلی مدل‌های تصمیم‌گیری سازمانی می‌پردازیم:
1. مدل عقلانی (Rational Model)
این مدل بر اساس فرضیه است که تصمیم‌گیرندگان به صورت کاملاً منطقی و عقلانی عمل می‌کنند. آنها تمام گزینه‌های ممکن را بررسی کرده و بهترین تصمیم را بر اساس منافع و اهداف سازمان انتخاب می‌کنند.
2. مدل محدودیت عقلانی (Bounded Rationality Model)
توسعه یافته توسط هربرت سیمون، این مدل پیشنهاد می‌کند که تصمیم‌گیرندگان به دلیل محدودیت‌های زمانی، اطلاعاتی و منابع، نمی‌توانند به عقلانیت کامل دست یابند. آنها تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که در شرایط داده شده “خوب به نظر می‌رسد”، نه لزوماً بهترین.
3. مدل سیاسی (Political Model)
این مدل تاکید می‌کند که تصمیم‌گیری در سازمان‌ها اغلب نتیجه مذاکره و تعامل بین افراد و گروه‌هایی با منافع متفاوت است. تصمیمات ممکن است تحت تاثیر قدرت، سیاست‌های سازمانی و روابط بین شخصی باشد.
4. مدل نظریه بازی (Game Theory Model)
این مدل از نظریه بازی برای تحلیل رقابت و همکاری بین بازیگران مختلف در تصمیم‌گیری استفاده می‌کند. این مدل می‌تواند به فهم بهتر رفتارهای رقابتی و استراتژی‌های ممکن کمک کند.
5. مدل شهودی (Intuitive Model)
این مدل بر تصمیم‌گیری بر اساس شهود و تجربه تاکید دارد. در این مدل، تصمیم‌گیری بیشتر بر اساس حس درونی و درک فردی از شرایط صورت می‌گیرد تا تجزیه و تحلیل منطقی و سیستماتیک.
6. مدل انطباقی (Adaptive Model)
این مدل پیشنهاد می‌دهد که سازمان‌ها و افراد در آن‌ها به طور مداوم در حال یادگیری و تطبیق با محیط پیرامون خود هستند. تصمیم‌گیری‌ها بر اساس تجربیات گذشته، بازخوردهای دریافتی و شرایط متغیر انجام می‌شود. این مدل بر اهمیت انعطاف‌پذیری و توانایی سازمان برای پاسخگویی به تغییرات تاکید دارد.
7. مدل چندمعیاری (Multi-criteria Decision Model)
در این مدل، تصمیم‌گیری با در نظر گرفتن چندین معیار و اولویت انجام می‌شود. این مدل به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا وزن‌های مختلفی به فاکتورهای متفاوت اختصاص دهند و تصمیمی را انتخاب کنند که به بهترین شکل ممکن منافع متعدد را تامین می‌کند.
8. مدل سلسله مراتبی تحلیلی (Analytic Hierarchy Process – AHP)
این مدل یک روش ساختارمند برای تصمیم‌گیری است که افراد را قادر می‌سازد مسائل پیچیده را به اجزای کوچکتر تقسیم کنند، اولویت‌بندی نمایند و سپس بر اساس ارزیابی‌های کمی و کیفی به تصمیم نهایی برسند.
9. مدل دانش‌بنیان (Knowledge-based Model)
در این مدل، تصمیم‌گیری بر اساس دانش و اطلاعات موجود در سازمان انجام می‌شود. سیستم‌های دانش‌بنیان و پایگاه‌های داده می‌توانند به عنوان منابع اطلاعاتی عمل کنند که تصمیم‌گیرندگان برای ارزیابی گزینه‌ها و رسیدن به تصمیمات استفاده می‌کنند.
10. مدل آشوب (Chaos Model)
این مدل تصمیم‌گیری در شرایطی که محیط بسیار ناپایدار و پیش‌بینی‌ناپذیر است را مورد توجه قرار می‌دهد. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری‌ها ممکن است بیشتر بر اساس تجربه و انعطاف‌پذیری برای مواجهه با تغییرات لحظه‌ای باشد.
هر یک از این مدل‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و می‌توانند بسته به شرایط خاص سازمان و محیط آن، کاربردی متفاوت داشته باشند. انتخاب مدل مناسب تصمیم‌گیری بستگی به نوع تصمیم و نوع شرایطی که سازمان با آن مواجه است دارد. مهم‌ترین امر این است که مدیران و تصمیم‌گیرندگان در سازمان، از مدلی که بهترین تطابق را با موقعیت خاص خود دارد، استفاده کنند و از این طریق تصمیمات منطقی‌تر و بهتری را اتخاذ کنند.
Top of Form